มณฑลชานซี

ระวังสับสนกับ มณฑลฉ่านซี

มณฑลชานซี 山西省
มณฑล
การถอดเสียงชื่อมณฑล
• ภาษาจีน	ชานซีเฉิ่ง (山西省 Shānxī Shěng)
• อักษรย่อ	SX / จิ้น (晋 Jìn)
เขาอู่ไถ
แผนที่แสดงที่ตั้งของมณฑลชานซี
พิกัด: 37°42′N 112°24′E
ตั้งชื่อจาก	ซาน (山 shān) – ภูเขา ซี (西 xī) – ตะวันตก "ทางตะวันตกของภูเขาไท่หาง"
เมืองหลวง (และเมืองใหญ่สุด)	ไท่หยวน
จำนวนเขตการปกครอง	11 จังหวัด, 119 อำเภอ, 1,388 ตำบล
การปกครอง
• เลขาธิการพรรค	โหลว หยางเชิง (楼阳生)
• ผู้ว่าการ	หลิน อู่ (林武)
พื้นที่
• ทั้งหมด	156,000 ตร.กม. (60,000 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่	อันดับที่ 19
ความสูงจุดสูงสุด (เขาอู่ไถ)	3,058 เมตร (10,033 ฟุต)
ประชากร  (ค.ศ. 2014)
• ทั้งหมด	36,500,000 คน
• อันดับ	อันดับที่ 18
• ความหนาแน่น	230 คน/ตร.กม. (610 คน/ตร.ไมล์)
• อันดับความหนาแน่น	อันดับที่ 19
ประชากรศาสตร์
• องค์ประกอบทางชาติพันธุ์	ฮั่น – 99.7% หุย – 0.2%
• ภาษาและภาษาถิ่น	ภาษาจีนจิ้น, ภาษาจีนกลางที่ราบภาคกลาง, ภาษาจีนกลางจี้หลู่
รหัส ISO 3166	CN-SX
GDP (ค.ศ. 2017)	1.50 ล้านล้านเหรินหมินปี้ 221.77 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 24)
• ต่อหัว	40,557 เหรินหมินปี้ 6,007 ดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 27)
HDI (ค.ศ. 2014)	0.738 (สูง) (อันดับที่ 16)
เว็บไซต์	www.shanxigov.cn

ชานซี ตามสำเนียงกลาง (จีน: 山西^ⓘ; พินอิน: Shānxī) หรือ ซัวไซ ตามสำเนียงฮกเกี้ยน เป็นมณฑลหนึ่งของสาธารณรัฐประชาชนจีน ตั้งอยู่ในภาคเหนือของประเทศจีน เมืองหลวงและเมืองใหญ่สุดของมณฑลคือ ไท่หยวน และเมืองที่ใหญ่รองลงมา คือ ฉางจื้อและต้าทง ชื่อย่อหนึ่งตัวอักษรของมณฑลนี้ คือ "จิ้น" (晋 พินอิน: Jìn) ตั้งตามชื่อของรัฐจิ้นซึ่งเป็นรัฐในยุควสันตสารท

คำว่า ชานซี แปลตรงตัวว่า "ทิศตะวันตกของภูเขา" เนื่องจากมณฑลนี้ตั้งอยู่ทางตะวันตกของภูเขาไท่หัง ทางทิศตะวันออกของมณฑลติดกับมณฑลเหอเป่ย์ ทิศใต้ติดกับมณฑลเหอหนาน ทิศตะวันตกติดกับมณฑลฉ่านซี และทิศเหนือติดกับเขตปกครองตนเองมองโกเลียใน ภูมิประเทศของมณฑลชานซีมีลักษณะเป็นที่ราบสูง บางส่วนถูกล้อมรอบด้วยเทือกเขา วัฒนธรรมของชานซีส่วนใหญ่ได้รับอิทธิพลจากชาวฮั่นที่เป็นชนกลุ่มใหญ่ ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 99 ของประชากร ภาษาถิ่นที่ใช้ในมณฑล คือ ภาษาจีนจิ้น ซึ่งนักภาษาศาสตร์บางคนเห็นว่าเป็นภาษาที่แตกต่างจากภาษาจีนกลาง และขอบเขตทางภูมิศาสตร์ของผู้ที่ใช้ภาษานี้ครอบคลุมพื้นที่ส่วนใหญ่ของมณฑลชานซี โดยในมณฑลนี้มีพูดทั้งภาษาจิ้นและจีนกลาง

มณฑลชานซีเป็นแหล่งผลิตถ่านหินชั้นนำในประเทศจีน โดยมีปริมาณถ่านหินประมาณหนึ่งในสามของถ่านหินทั้งหมดในจีน อย่างไรก็ตาม ผลิตภัณฑ์มวลรวมต่อหัวของมณฑลยังคงต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศ

เขตการปกครอง

มณฑลชานซีแบ่งออกเป็นเขตการปกครองระดับจังหวัดจำนวน 11 แห่ง โดยทั้งหมดมีฐานะเป็นนครระดับจังหวัด

ไท่หยวน ต้าทง หยางเชฺวี่ยน ฉางจื้อ จิ้นเฉิง ชั่วโจว จิ้นจง ยฺวิ่นเฉิง ซินโจว หลินเฝิน ลฺหวี่เหลียง

• นครไท่หยวน (จีน: 太原市; พินอิน: Tàiyuán Shì)
• นครต้าทง (จีน: 大同市; พินอิน: Dàtóng Shì)
• นครหยางเชฺวี่ยน (จีน: 阳泉市; พินอิน: Yángquán Shì)
• นครฉางจื้อ (จีน: 长治市; พินอิน: Chángzhì Shì)
• นครจิ้นเฉิง (จีน: 晋城市; พินอิน: Jìnchéng Shì)
• นครชั่วโจว (จีน: 朔州市; พินอิน: Shuòzhōu Shì)
• นครจิ้นจง (จีน: 晋中市; พินอิน: Jìnzhōng Shì)
• นครยฺวิ่นเฉิง (จีน: 运城市; พินอิน: Yùnchéng Shì)
• นครซินโจว (จีน: 忻州市; พินอิน: Xīnzhōu Shì)
• นครหลินเฝิน (จีน: 临汾市; พินอิน: Línfén Shì)
• นครลฺหวี่เหลียง (จีน: 吕梁市; พินอิน: Lǚliáng Shì)

นครระดับจังหวัดทั้ง 11 แห่ง แบ่งย่อยเป็นเขตการปกครองระดับอำเภอ 118 แห่ง (ประกอบด้วย 23 เขต, 11 นครระดับอำเภอ, และ 84 อำเภอ) และแบ่งย่อยลงไปอีกเป็นเขตการปกครองระดับตำบล 1,388 แห่ง (ประกอบด้วย 561 เมือง, 634 ตำบล, และ 193 แขวง) ณ สิ้นปี 2017 ประชากรทั้งหมดของมณฑลชานซีมีจำนวน 37.02 ล้านคน

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ มณฑลชานซี
• คู่มือการท่องเที่ยว Shanxi จากวิกิท่องเที่ยว (ในภาษาอังกฤษ)
• เว็บไซต์ทางการ (ภาษาจีน)