พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก
ประสูติ	5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404
สิ้นพระชนม์	13 กันยายน พ.ศ. 2435 (30 ปี)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาแพ

ธรรมเนียมพระยศของ พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา
ธงประจำพระอิสริยยศ
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา (5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404 — 13 กันยายน พ.ศ. 2435) เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กับเจ้าจอมมารดาแพ (สกุลเดิม ธรรมสโรช)

เหตุที่ได้พระนามว่า "บรรจบเบญจมา" นั้น เนื่องจากเจ้าจอมมารดาแพ พระมารดาได้ถึงอสัญกรรมหลังประสูติการพระองค์ ดังปรากฏในพระราชหัตถเลขาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปัทมราช ความว่า "...วันอังคารขึ้นสามค่ำเดือนสิบสองนางแพมารดายิ่งเยาวลักษณ์ แลภักตรพิมลพรรณ แลเกษมสันต์โสภาคย์ แลมนุษยนาคมานพนั้นคลอดบุตรเป็นหญิงออกแล้วครรภมล (รก) ไม่ออกตั้งแต่เวลาห้าทุ่ม หกบาทไป หมอแก้ไขหลายหมอก็ไม่ออก ครั้นเวลาเจ็ดทุ่มก็ตั้งหอบตาตั้ง ครั้นเวลาสามยามหมอบรัดเลอเมริกาเข้าชักครรภมลออกได้ แต่เมื่อนั้นอาการหนักชีพจรอ่อนเสียแล้วแก้ไม่ฟื้น ครั้นเวลาสามยามสี่บาทก็ขาดใจตาย ได้เอาศพไปฝังไว้วัดสมอราย แต่บุตรนั้นดีอยู่..." ด้วยเหตุนี้พระราชบิดาจึงพระราชทานพระนามให้ว่า "บรรจบเบญจมา" ซึ่งแปลว่าสิ้นสุดพระองค์ที่ห้า โดยปรากฏในพระราชหัตถเลขาอีกตอนหนึ่งว่า "...คือหญิงเล็กน้องยิ่งเยาวลักษณ์ ออกเมื่อวันอังคารขึ้นสามค่ำเดือนสิบสอง จะได้ชื่อว่าบรรจบเบญจมา ๑..." หลังจากนั้นมีพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวรเสรฐสุดาทรงอภิบาลเป็นสิทธิ์ขาด ตั้งแต่วันประสูติ ณ พระตำหนักของท่าน เช่นเดียวกับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส พระเชษฐา ด้วยมารดาของทั้งสองเป็นญาติกับเจ้าจอมมารดาอึ่ง พระมารดาพระองค์เจ้าบุตรี

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา ทรงพระกรรษะตกพระโลหิต (ไอเป็นเลือด) เรื้อรังมานาน ไม่ทราบพระโรคแน่ชัด แพทย์แผนตะวันตกสันนิษฐานว่าประชวรพระโรคในปอด ส่วนแพทย์แผนไทยว่าเป็นโทษพระเสมหะและพระโลหิตอุลบทำพิษ บ้างก็ว่าเป็นวัณโรคภายในบ้าง หริศโรคบ้าง สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 13 กันยายน พ.ศ. 2435 สิริพระชนมายุ 30 พรรษา พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2438 พร้อมกับพระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคพรรณ

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา

16. (=22.) สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช                       17. (=23.) พระอัครชายา (หยก)               4. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                             18. ทอง ณ บางช้าง               9. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี               2. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                                   20. เศรษฐีจีนฮกเกี้ยนแซ่ตัน               10. เงิน แซ่ตัน                       21. น้องสาวของท่านผู้หญิงชำนาญบริรักษ์ (น้อย)               5. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                             22. (=16.) สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               11. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์                       23. (=17.) พระอัครชายา (ดาวเรือง หรือ หยก)               1. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา                                         24. เจ้าพระยาอภัยราชา (เจ้าคุณประตูจีน)               12. เจ้าพระยาธรรมาธิกรณาธิบดี (ทองดี)                       6. พระสำราญหฤทัย (อ้าว ธรรมสโรช)                             3. เจ้าจอมมารดาแพ                                   7. ท้าวทรงกันดาล (ศรี ธรรมสโรช)