พระองค์เจ้าขุนเณร

พระองค์เจ้าขุนเณร
พระองค์เจ้า
ประสูติ	อยุธยาตอนปลาย
สิ้นพระชนม์	ในรัชกาลที่ 3
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระอินทรรักษา (เสม)
พระมารดา	อนุภริยาของพระอินทรรักษา

พระองค์เจ้าขุนเณร เป็นพระโอรสบุญธรรมใน สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็นเจ้านายในพระราชวงศ์จักรี

พระประวัติ

พระองค์เจ้าขุนเณรเป็นบุตรของพระอินทรรักษา (เสม) พระภัสดาของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี พระเชษฐภคินีเธอในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์เจ้าขุนเณร ทรงเป็นเจ้านายนอกพระราชวงศ์จักรี เพราะพระชาติประสูติของพระองค์นั้นเกิดกับหญิงสามัญ ซึ่งเป็นอนุภริยาในพระอินทรรักษา สำหรับพระองค์เจ้าขุนเณร นับว่าเป็นเจ้านายที่พระปรีชาการศึกสงครามพระองค์หนึ่ง ทรงประทับที่วังบ้านปูน แต่พระชีวประวัติเท่าที่สืบค้นมีน้อยมาก สิ้นพระชนม์ในสมัยรัชกาลที่ 3

พระกรณียกิจ

พระองค์เจ้าขุนเณรทรงนำทัพในการรบที่สำคัญ มีดังนี้

• การรบในสมัยสงครามเก้าทัพ

พระกรณียกิจที่ปรากฏชัดเจนและมีความสำคัญยิ่งขึ้น คือ เหตุการณ์ในการทำสงครามกับพม่า ที่เรียกว่าสงครามเก้าทัพ ณ เมืองกาญจนบุรี ในปี พ.ศ. 2328 ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์เจ้าขุนเณรได้รับหน้าที่เฉพาะกิจโดย สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทโปรดเกล้าฯ ให้เป็นหัวหน้ากองโจร คอยทำลายกองเสบียงที่มาจากเมืองเมาะตะมะ ทวาย และตะนาวศรี พระองค์เจ้าขุนเณรใช้กองกำลังที่พระองค์ทรงฝึกเองเพียง 1800 คนเท่านั้น ที่จะต้องยันกองทัพพม่า ที่ยกมาเป็นจำนวนนับแสน ซึ่งในการปฏิบัติงานสำคัญ เป็นภารกิจเสี่ยงต่อภัยอันตรายตลอดเวลา ยากที่กำลังพลปกติทั่วไปจะกระทำได้สำเร็จ

• สงครามปราบเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์

พระกรณียกิจครั้งสุดท้ายของพระเจ้าขุนเณร ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ทรงทำการรบกับกองทัพเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์ ในฐานะกองโจร ในปี พ.ศ. 2369 ขณะพระองค์เจ้าขุนเณรมีพระชนมายุกว่า 60 พรรษา ทรงได้รับโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนายทัพกองโจรคุมกำลังกองโจร ซึ่งเป็นคนพม่า คนทวาย และเป็นนักโทษมาแล้ว จำนวน 500 คน ภายหลังให้ทหารเมืองนครราชสีมามารวมด้วยอีก 500 คน โดยให้พระณรงค์สงครามเป็นหัวหน้า

พระอนุสรณ์

• ค่ายขุนเณร ตำบลแม่สา อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ เป็นที่ตั้งของกรมรบพิเศษที่ 5

พระเกียรติยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระองค์เจ้าขุนเณร
การทูล	ฝ่าพระบาท
การแทนตน	เกล้ากระหม่อม/เกล้ากระหม่อมฉัน
การขานรับ	เกล้ากระหม่อม/เพคะ

พระอิสริยยศ

• ไม่ปรากฏ : ขุนเณร
• สมัยรัชกาลที่ 1 : พระองค์เจ้าขุนเณร

ในวัฒนธรรมสมัยนิยม

มีนักแสดงผู้รับบท พระองค์เจ้าขุนเณร ได้แก่

• สุริยัน ปฏิพัทธ์ จากละครเรื่อง สงครามเก้าทัพ (2531)

อ้างอิง

• พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าขุนเณร

พระองค์เจ้าขุนเณร ผู้บัญชาการกองทัพนินจาของไทย