พระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี)

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

พระยาดำรงราชพลขันธ์รามัญราชชาติเสนาบดีศรีสิทธิสงคราม (จุ้ย คชเสนี) เจ้าเมืองนครเขึ่อนขันธ์คนที่ 2 (จังหวัดพระประแดงในอดีต) โดยดำรงตำแหน่งต่อจากพระยานครเขื่อนขันธ์รามัญราชชาติเสนาบดีศรีสิทธิสงคราม (ทอมา คชเสนี)[1][2]เจ้าคุณอาของท่าน[3]

ประวัติ[แก้]

พระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) เกิดปลายสมัยรัชกาลที่ 1 เป็นบุตรเจ้าพระยามหาโยธา (ทอเรียะ คชเสนี) บุตรเจ้าพระยามหาโยธานราธิบดีศรีพิชัยณรงค์ (พญาเจ่ง) ต้นสกุล "คชเสนี" ท่านได้เข้ารับราชการตั้งแต่วัยเด็กตามธรรมเนียมของบุตรหลานขุนนางผู้ใหญ่ โดยถวายตัวเป็นมหาดเล็กใน พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ (พระยศของรัชกาลที่ 3 ในขณะนั้น) ในรัชกาลที่ 2 ต่อมาเมื่อรัชกาลที่ 3 ทรงขึ้นครองราชย์ ท่านจึงได้ย้ายไปเป็นมหาดเล็กในพระบรมมหาราชวัง หลังจากไปทัพกับบิดาคราวปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์ จึงได้รับแต่งตั้งเป็น "พระธนูสิน" ต่อมารัชกาลที่ 3 ทรงมอบหมายให้ไปทำการร่อนทองคำที่เมืองกำเนิดนพคุณ (อำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์) มีความชอบ ได้รับโปรดเกล้าฯแต่งตั้งเป็น "พระยานครอินทร์" ต่อมาในรัชกาลเดียวกัน ได้เลื่อนเป็นผู้สำเร็จราชการเมืองนครเขื่อนขันธ์ในราชทินนามว่า "พระยานครเขื่อนขันธ์รามัญราชชาติเสนาบดีศรีสิทธิสงคราม" และรับพระราชทานเครื่องยศพระยาเจ้าเมือง ถีงสมัยรัชกาลที่ 4 ได้รับพระราชทานราชทินนามใหม่เป็น "พระยาดำรงราชพลขันธ์รามัญราชชาติเสนาบดีศรีสิทธิสงคราม" ถึงสมัยรัชกาลที่ 5 ท่านรับราชการอยู่ในตำแหน่งเดิม

ด้านศาสนา[แก้]

พระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) เป็นผู้มีศรัทธาในพระพุทธศาสนาโดยอุทิศถวายบ้านของท่านซึ่งผู้คนเรียกว่า "จวนเจ้าเมือง" เพื่อสร้างเป็นวัดจึงเป็นที่มาของชื่อวัดว่า "วัดจวนดำรงค์ราชพลขันธ์" อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ"[4] ผู้คนมักเรียกว่า "วัดจวนฯ" นอกจากนี้ รัชกาลที่ 3 ยังโปรดฯให้ท่านทำการบูรณะปฏิสังขรณ์ "วัดทรงธรรมวรวิหาร"

ครอบครัว[แก้]

ปรากฏนามภรรยาของท่านชื่อ คุณหญิงโหมด[5] ซึ่งคาดว่ามีท่านอื่น ๆ อีก เนื่องด้วยพระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) มีบุตรธิดาหลายท่านด้วยกันอย่างเช่น

พระยาดำรงราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) รับราชการมาถึง 4 แผ่นดิน ท่านล้มป่วยลงด้วยโรคชราในสมัยรัชกาลที่ 5 พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนเรศวรฤทธิ์ (พระยศในขณะนั้น) ผู้เป็นหลานตา ทรงมอบหมายให้หลวงจินดาโอสถมาทำการตรวจรักษา อาการทรงๆทรุดๆอยู่ราว 5 เดือนก็ถึงแก่อนิจกรรม รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯแต่งตั้งบุตรชายของท่าน ขึ้นเป็นเจ้าเมืองนครเขึ่อนขันธ์แทนท่านในราชทินนามเดียวกัน คือ "พระยาดำรงราชพลขันธ์ (นกแก้ว คชเสนี)" ต่อมาท่านผู้นี้ได้ย้ายไปเป็นราชทูตในหลายประเทศทั้งยุโรปและอเมริกา ซึ่งภายหลังได้รับราชทินนามใหม่คือ "พระยามหาโยธา (นกแก้ว คชเสนี)"[10][11][12][13]

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ จังหวัดสมุทรปราการ, ทำเนีบยผู้ดำรงตำแหน่งผู้รักษาเมืองและผู้ว่าราชการจังหวัดพระประแดง พ.ศ. 2358 – 2474 เก็บถาวร 2013-10-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  2. ↑ Phrapradang Agricultural Office, ประวัติความเป็นมาเมืองนครเขื่อนขันธ์ เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  3. ↑ 3.0 3.1 ลำดับสกุลคชเสนี กับ โบราณคดีมอญ ๒๕๐๘
  4. ↑ สำนักงานนโยบายและปแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, วัดจวนดำรงค์ราชพลขันธ์ เก็บถาวร 2018-04-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  5. ↑ ประวัติหม่อมสนิท กฤดากรฯ, อนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ หม่อมสนิท กฤดากรฯ เมรุวัดธาตุทอง 6 มีนาคม 2510
  6. ↑ ชมรมสายสกุลบุนนาค, ลำดับที่ 9 เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษา (แพ) ชั้นที่ ๓:ท เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  7. ↑ ชมรมสายสกุลบุนนาค, สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติฯ ( ทัต ) เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  8. ↑ monstudies.com, ประวัติหม่อมแช่ม[ลิงก์เสีย]
  9. ↑ ชมรมสายสกุลบุนนาค http://www.bunnag.in.th/prarajpannuang017.html เก็บถาวร 2015-01-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  10. ↑ ทำเนียบเอกอัครราชทูต, อัครราชทูต แห่งราชอาณาจักรไทย ประจำราชอาณาจักรเดนมาร์ก เก็บถาวร 2015-02-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  11. ↑ Royal Thai Embassy Stockholm, List of Ambassadors
  12. ↑ สถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงลอนดอน, List of Thai Ambassadors in UK
  13. ↑ Royal Thai Embassy Washington, D.C., List of Thai Ambassadors to the U.S. เก็บถาวร 2014-11-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=พระยาดำรงราชพลขันธ์_(จุ้ย_คชเสนี)&oldid=11010420"