ประพจน์ อัศววิรุฬหการ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ประพจน์ อัศววิรุฬหการ ป.ช., ป.ม.
คณบดีคณะอักษรศาสตร์คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	12 ธันวาคม พ.ศ. 2491 ประเทศไทย

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ประพจน์ อัศววิรุฬหการ เป็น กรรมการมูลนิธิชัยพัฒนา,กรรมการสภาสถาบันผู้ทรงคุณวุฒิของสถาบันเทคโนโลยีจิตรลดา นักวิชาการ นักภาษาศาสตร์ และ นักอักษรศาสตร์ชาวไทย

ประวัติ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ประพจน์ อัศววิรุฬหการ หรือที่รู้จักกันในนาม ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ประพจน์ อัศววิรุฬหการ เกิดที่ตำบลอุทัยใหม่ อำเภอเมืองอุทัยธานี จังหวัดอุทัยธานี เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านภาษาและวรรณคดีบาลีและภาษาสันสกฤต พระไตรปิฎกฉบับภาษาจีน และพระพุทธศาสนาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เคยดำรงตำแหน่งเป็นคณบดีคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปัจจุบันเป็น กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ประวัติการศึกษา

• จบชั้นประถมศึกษาตอนปลายจากโรงเรียนเมืองอุทัยธานี
• จบชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นจากโรงเรียนวัดราชบพิธ มัธยมศึกษาตอนปลายจากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย
• สำเร็จการศึกษาอักษรศาสตรบัณฑิต สาขาบาลี-สันสกฤต จากภาควิชาภาษาตะวันออกคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เกียรตินิยมอันดับหนึ่ง
• สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโท อักษรศาสตรมหาบัณฑิต จากคณะอักษรศาสตร์ สาขาเดียวกัน
• ได้รับพระราชทานทุนอานันทมหิดล ไปศึกษาต่อด้านพุทธศาสน์ศึกษา ที่มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย เบิร์กลีย์ สหรัฐอเมริกา จนสำเร็จดุษฎีบัณฑิต ด้านพุทธศาสน์ศึกษา(PhD in Buddhist Studies)
• ก่อนไปทำปริญญาเอกที่อเมริกา ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ประพจน์เคยไปค้นคว้าวิจัยด้านพุทธศาสน์ศึกษาที่มหาวิทยาลัยปารีส ประเทศฝรั่งเศส และหลังจากสำเร็จปริญญาเอกก็ได้ทุนไปทำวิจัยเพิ่มเติมที่มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด สหรัฐอเมริกา

ความชำนาญพิเศษ

พระพุทธศาสนา เถรวาท, พระพุทธศาสนามหายาน, ภาษาบาลี, ภาษาสันสกฤต, พระไตรปิฎกภาษาจีน, พระพุทธศาสนาในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้, อิทธิพลความเชื่อทางศาสนาและปรัชญาในอินเดียที่มีต่อวรรณคดีไทย

ผลงานทางวิชาการ

ผลงานที่สร้างชื่อให้ดร.ประพจน์เล่มแรกก็คือวิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต ที่นำเสนอต่อบัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และได้รับทุนวิจัยรัชดาภิเษกสมโภช โดยอธิบายอย่างละเอียดถึงความต่างระหว่างพระโพธิสัตว์ในคัมภีร์ของฝ่ายเถรวาทและมหายาน หลังจากนั้นก็มีผลงานทางพระพุทธศาสนาที่เขียนขึ้นต่อยอดงานวิจัยอื่นๆ หลายเรื่อง วิทยานิพนธ์ที่นำเสนอต่อมหาวิทยาลัยเบิร์กลีย์ในระดับปริญญาเอก ชื่อ "The Ascendency of Theravada Buddhism in Southeast Asia" นั้นเป็นงานที่น่าสนใจมากเพราะได้นำเอาประเด็น สุวรรณภูมิ มาวิเคราะห์อย่างละเอียด วิทยานิพนธ์เล่มนี้ เป็นการวิเคราะห์สุวรรณภูมิของนักภาษาและวรรณคดีบาลีและสันสกฤตเล่มแรกของไทยที่เขียนอย่างละเอียด โดยผู้วิจัยตรวจสอบทั้งหลักฐานที่อ้างถึงสุวรรณภูมิในภาษาบาลี, สันสกฤต, บันทึกประวัติศาสตร์ในภาษาจีน, หลักฐานทางโบราณคดี, หลักฐานจารึกและหลักฐานจากกรีกและอื่นๆ มาร่วมวิเคราะห์อีกมาก

• Curses and Benediction:An Epigraphical Study (ได้รับทุนสนับสนุนการวิจัยจากสถาบันฮาร์วาร์ด-เย็นชิง (Harvard - Yenching Institute) ของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ในสหรัฐอเมริกา)
• แนวความคิดเรื่องพระโพธิสัตว์ในคัมภีร์ของฝ่ายมหายานและเถรวาท
• The Ascendency of Theravada Buddhism in Southeast Asia
• การรวบรวมหมวดหมู่พุทธวจนะ: ระบบปิฎก

เกียรติภูมิ

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ประพจน์เป็นหนึ่งในนักวิชาการด้านพุทธศาสน์ศึกษาในยุคใหม่ของไทยไม่กี่คนที่ทำงานได้ระดับนานาชาติ เน้นผลิตงานต่อยอด ดังนั้น จึงเป็นนักวิชาการที่ได้รับการจับตามองมากที่สุดคนหนึ่งในประเทศไทย ผลงานของอาจารย์ประพจน์แม้จะมีไม่มาก แต่เน้นคุณภาพ ทั้งได้ทำงานวิจัยร่วมงานกับ ดร. ปีเตอร์ สกิลลิง อยู่เป็นประจำ ได้เป็นหนึ่งในกรรมการประสานงานเพื่อความร่วมมือด้านการจัดการเรียนการสอนวิชาว่าด้วยพุทธธรรม หรือวงการพุทธศาสน์ศึกษาระหว่างมหาวิทยาลัยเมืองไทย 6 สถาบันกับศูนย์พุทธศาสน์ศึกษา ของมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ดด้วย รางวัลบุคคลดีเด่นสถาบันขงจื้อ

การทำงาน

• กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• คณบดีคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตั้งแต่วันที่ ๑ ตุลาคม ๒๕๕๑
• ผู้อำนวยการฝ่ายไทยสถาบันขงจื่อของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• กรรมการบริหารคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• กรรมการแผนกอักษรศาสตร์ มูลนิธิอานันทมหิดล
• อาจารย์พิเศษ วิทยาลัยศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2564 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2557 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2565 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ)) สาขามนุษยศาสตร์
• พ.ศ. 2549 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)