ธีรยุทธ บุญมี

ธีรยุทธ บุญมี
เกิด	10 มกราคม พ.ศ. 2493
สัญชาติ	ไทย
อาชีพ	ศาสตราจารย์, นักวิชาการ, นักเคลื่อนไหว

ศาสตราจารย์ ธีรยุทธ บุญมี (เกิด 10 มกราคม พ.ศ. 2493) เป็นนักวิชาการ นักวิจารณ์การเมือง และนักเขียนรางวัลศรีบูรพา อดีตเลขาธิการ ศูนย์กลางนิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย ผู้นำนักศึกษาในเหตุการณ์ 14 ตุลา เคยเป็นอาจารย์ประจำ คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้รับแต่งตั้งเป็นศาสตราจารย์ สาขามนุษยวิทยา ในปี พ.ศ. 2555ด้วยวิธีพิเศษ

ประวัติ

ธีรยุทธ บุญมี เกิดในครอบครัวที่ยากจน มีบิดาเป็นทหาร เขารับศึกษาระดับมัธยมที่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย บิดาชื่อนายฉิม บุญมี มารดาชื่อนางสมจิตร บุญมี มีนิสัยรักการอ่านมาแต่เด็ก หัวดี และเรียนเก่ง มีความสนใจด้านวิทยาศาสตร์เป็นพิเศษ ด้วยความสนใจเขาได้เขียนนิยายวิทยาศาสตร์ส่งนิตยสารอย่างวิทยาสารและชัยพฤกษ์ตอนอยู่ ม.ศ. 4-5 เขาได้รู้จักกับนักวิทยาศาสตร์ที่มีชื่อเสียง เช่น ศ.ดร. ระวี ภาวิไล ซึ่งเป็นรุ่นพี่โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย และ ศ.ดร. สิปปนนท์ เกตุทัต และได้มีโอกาสสนทนากับนักวิทยาศาสตร์ทั้งสอง ส่วนด้านงานเขียนเขาก็สนิทสนมคลุกคลีกับ สุจิตต์ วงษ์เทศ และ เสถียร จันทิมาธร ซึ่งเป็นนักเขียนแถวสยามรัฐ

ชีวิตนักศึกษา

ธีรยุทธ บุญมี สมัครสอบเข้าเรียนคณะวิศวกรรมศาสตร์ในระดับมหาวิทยาลัย ปัญหาความยากจนของทางบ้าน เขาจึงเลือกที่เป็นวิศวกรแทนที่จะไปทางสายวิทยาศาตร์ที่ชอบเนื่องจากเขาสอบติดคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เป็นที่หนึ่งของประเทศในสายวิทยาศาสตร์ ด้วยคะแนน 91.90 เปอร์เซนต์ในปี พ.ศ. 2511 เขาไม่สามารถสมัครสอบทุนเล่าเรียนหลวงไปเรียนต่อต่างประเทศเช่นเดียวกับผู้สอบได้อันดับหนึ่งคนอื่นๆ ด้วยเหตุผลว่าอายุเกิน แต่เนื่องจากวิชาทางวิศวกรรมศาสตร์เป็นวิทยาศาสตร์ประยุกต์ ทำให้เขาหันเหความสนใจไปด้านกิจกรรมตอนเป็นนิสิต จากกิจกรรมเชิงวิชาการ ขยับมาเป็นกิจกรรมด้านสังคม

ธีรยุทธ บุญมี เข้าเป็นสมาชิกศูนย์กลางนิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย (ศนท.) ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างนิสิตนักศึกษาจากสถาบันอุดมศึกษาต่างๆ และได้เป็นเลขาธิการเมื่อปี พ.ศ. 2515 ช่วงนั้น ศนท. มีบทบาททางการเมืองในการรณรงค์เรียกร้องต่างๆ เช่นการรณรงค์ให้ชื้อสินค้าไทยและไม่ซื้อสินค้าจากประเทศญี่ปุ่น เรื่องการล่าสัตว์ป่าของกลุ่มนายทหารและตำรวจในทุ่งใหญ่นเรศวร เป็นต้น

เหตุการณ์ 14 ตุลา

ในเหตุการณ์ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ธีรยุทธ บุญมี เป็นหนึ่งในสมาชิกก่อตั้งกลุ่มเพื่อเรียกร้องรัฐธรรมนูญจำนวน 100 คน มีวัตถุประสงค์เพื่อขอรัฐธรรมนูญคืนจากรัฐบาลเผด็จการซึ่งนำโดยจอมพลถนอม กิตติขจร เมื่อ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ซึ่งวันนั้นเป็นวันเสาร์ สมาชิกกลุ่มจำนวน 25 คน ได้ไปถือโปสเตอร์ แจกใบปลิว หนังสือ และบัตรลงประชามติที่ตลาดนัดสนามหลวง ในวันนั้นเป็นหนึ่งใน 11 คนที่ถูกตำรวจสันติบาลจับกุม ตรวจค้นบ้านและยึดเอกสารใบปลิว

เมื่อมีการเรียกร้องให้ปล่อยตัวผู้ที่ถูกจับกุม จนกระทั่งมีการเดินขบวนในวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ในที่สุด ธีรยุทธและผู้ที่ถูกจับกุมคนอื่น ๆ ก็ได้รับการปล่อยตัว และหลังจากนั้น ธีรยุทธยังได้เป็นหนึ่งในแกนนำของผู้ชุมนุมเข้าเจรจากับทางรัฐบาล จนได้ข้อสรุปเพียงพอที่จะยุติการชุมนุม แต่ทว่าสถานการณ์ในส่วนของผู้ชุมนุมเริ่มที่จะควบคุมความสงบไม่อยู่แล้ว เนื่องจากรอคอยผลการเจรจาเป็นเวลานาน ประกอบกับจำนวนผู้ชุมนุมที่มาก ทำให้เกิดอุปสรรคในการสื่อสาร เมื่อทางธีรยุทธออกมา และพบกับสถานการณ์เช่นนี้ ก็ได้ขอผู้ที่ทำการนำผู้ชุมนุม ขึ้นรถปราศรัยชี้แจงกับผู้ชุมนุมด้วยตนเอง เพื่อที่จะให้ยุติการชุมนุมลงโดยสงบ แต่ทว่าในที่สุดก็เกิดการปะทะและนองเลือดกันในรุ่งเช้าวันต่อมา

หลังเหตุการณ์ 14 ตุลา และชีวิตการทำงาน

เมื่อปี พ.ศ. 2519 ได้เดินทางไปใช้ชีวิตในป่าแถบจังหวัดน่าน และเดินทางไปตามสถานที่ต่างๆ ในฐานะเลขานุการประสานงานผู้รักชาติ รักประชาธิปไตย เป็นเวลาถึงสี่ปีครึ่ง ก่อนจะเดินทางไปทำงานวิจัยในสาขาปรัญชาและสังคมวิทยาที่สถาบันสังคมศึกษา ณ กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ ได้วุฒิเทียบเท่าปริญญาโท และศึกษาต่อปริญญาเอกสาขาสังคมมานุษยวิทยาที่มหาวิทยาลัยไนเมเกน ประเทศเดียวกัน ใน แต่ไม่ได้สอบวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกก็เลิกเรียนเสียก่อน (ปัจจุบันจึงยังเป็น Phil.D. Candidate อยู่)

หลังจากเรียนจบ ก็สมัครทำงานเป็นวิศวกรของบริษัทเอกชนอยู่ระยะหนึ่ง เคยทำงานเป็นนักวิจัยที่สถาบันสังคมศึกษา ณ กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ และทำงานวิจัยให้กับมหาวิทยาลัยบีเลเฟลท์ ประเทศเยอรมนี เมื่อกลับเมืองไทยในปี พ.ศ. 2528 จึงเริ่มบทบาททางการเมือง ในฐานะนักคิด นักวิชาการ นักปรัชญา โดยทำการวิจารณ์การเมืองและสำรวจประชามติ เคยเป็นรองผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการสถาบันไทยคดีศึกษา

ปัจจุบัน ธีรยุทธเป็นอาจารย์ประจำคณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ คิดว่าตัวเองเป็นนักคิดมากกว่านักเขียน จึงเน้นการทำงานด้านวิชาการ โดยพยายามเขียนหนังสือ ตำรา และบทความทางวิชาการ พร้อมโจมตีการทำงานของรัฐบาลอย่างสม่ำเสมอ

งานทางวิชาการ

ธีรยุทธ บุญมี มีผลงานเขียนและปาฐกถาวิจารณ์การเมืองจำนวนมาก เขาได้รับรางวัลศรีบูรพา ในปี พ.ศ. 2549 ร่วมกับเสกสรรค์ ประเสริฐกุล ตัวอย่างงานเขียนและบทวิเคราะห์ในช่วงเวลาไม่นานมานี้ เช่น สังคม วัฒนธรรมหลังการเลือกตั้ง ก.พ.2548 การเปลี่ยนแปลงสังคม วัฒนธรรม การเมือง ครั้งที่ 2 ของไทย เก็บถาวร 2007-02-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, อนาคตการเมืองไทยและนโยบายของรัฐบาลทักษิณ 2 เก็บถาวร 2006-12-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน และ รัฐธรรมนูญแบบภูมิปัญญาไทย ซึ่งสนับสนุนการทำรัฐประหาร 19 กันยายน พ.ศ. 2549

ในช่วงหลังรัฐประหาร 19 กันยายน ปัญญาชนหลายฝ่ายวิจารณ์ธีรยุทธว่าเขาอาศัยสถานภาพนักวิชาการไปสนับสนุนการรัฐประหารจนเกินขอบเขตที่เหมาะสม ข้อเสนอของธีรยุทธเรื่อง โครงสร้างการเมืองแบบไทย และ รัฐธรรมนูญแบบภูมิปัญญาไทย ถูกวิจารณ์ว่าเป็นข้อเสนอที่มุ่งฟื้นฟูการเมืองแบบอำมาตยาธิปไตยผ่านบทบาทของศาลและชนชั้นนำกลุ่มอื่นๆ ไม่ต่างกับแนวคิด "ประชาธิปไตยแบบไทยๆ" ที่เผด็จการทหารในช่วง 2519-2531 ใช้ในการอธิบายการเมืองไทย

ผลงานหนังสือ

• แวน เดอ โพสต์, ลอเรนส์, ธีรยุทธ บุญมี [แปล]. บทเพลงปลาวาฬ. กรุงเทพฯ : วัลยา, [ม.ป.ป.]. ISBN 978-974-89060-5-8
• ธีรยุทธ บุญมี. ความคิดหลังตะวันตก. กรุงเทพฯ : สายธาร, [ม.ป.ป.]. ISBN 978-974-9609-28-6
• ธีรยุทธ บุญมี. ชาตินิยมและหลังชาตินิยม. กรุงเทพฯ : สายธาร, [ม.ป.ป.]. ISBN 978-974-9609-55-2
• ธีรยุทธ บุญมี. สังคมเข้มแข็ง. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : มิ่งมิตร, 2536. ISBN 974-89159-1-3
• ลามูร์, หลุยส์, ธีรยุทธ บุญมี [แปล]. ปรัชญาคาวบอยของหลุยส์ ลามูร์ : แผ่นดิน กาแฟ และผู้หญิง. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : มิ่งมิตร, 2537. ISBN 974-89203-6-4
• ธีรยุทธ บุญมี. ปรัชญาแห่งความเอื้ออาทร. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : วัลยา, 2537.
• ธีรยุทธ บุญมี. ปรัชญาแห่งการปฏิรูปการเมือง. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : วัลยา, 2540. ISBN 974-89498-1-8
• ธีรยุทธ บุญมี. ภาพรวมการเมือง สังคม วัฒนธรรมไทย 2000. กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, 2543.
• ธีรยุทธ บุญมี. สายไปเสียแล้ว. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : อิมเมจ, 2544. ISBN 974-88384-5-5
• ธีรยุทธ บุญมี. ถอดรื้อปรัชญา และศิลปะแบบตะวันตกเป็นศูนย์กลาง. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : สายธาร, 2546. ISBN 974-8468-93-3
• ธีรยุทธ บุญมี. พหุนิยม. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ, 2546.
• ธีรยุทธ บุญมี. ความหลากหลายของชีวิต : ความหลากหลายทางวัฒนธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : สายธาร, 2547. ISBN 974-9609-49-2
• ธีรยุทธ บุญมี. ทิศทางประเทศไทย เมื่อโลกหยุดค้อมหัวให้ตะวันตก. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : มติชน, 2547. ISBN 974-323-242-7
• ธีรยุทธ บุญมี. Road Map ประเทศไทย. กรุงเทพฯ : สายธาร, 2547. ISBN 978-974-9609-29-3
• ธีรยุทธ บุญมี. การเปลี่ยนแปลงสังคม วัฒนธรรม การเมือง ครั้งที่ 2 ของไทย. กรุงเทพฯ : สายธาร, 2548. ISBN 974-9609-63-X
• ธีรยุทธ บุญมี. ฝ่ากรงขังสีเทา. กรุงเทพฯ : สายธาร, 2548. ISBN 978-974-9609-85-9
• ธีรยุทธ บุญมี. ตุลาการภิวัฒน์. กรุงเทพฯ : วิญญูชน, 2549. ISBN 974-288-449-8
• ธีรยุทธ บุญมี. การเดินทางในจิตใจ บทตริตรองชีวิตและธรรมชาติ. กรุงเทพฯ : สายธาร, 2550. ISBN 978-974-09-5451-4
• ธีรยุทธ บุญมี. ขุนเขา ความงาม และมิ่งมิตร. กรุงเทพฯ : วิญญูชน, 2550. ISBN 978-974-09-3689-3
• ธีรยุทธ บุญมี. ความคิด สองทศวรรษ. กรุงเทพฯ : มติชน, 2550. ISBN 978-974-02-0030-7
• ธีรยุทธ บุญมี. ฤๅษีเลี้ยงเต่า. กรุงเทพฯ : สายธาร, 2550. ISBN 978-974-7170-31-3
• ธีรยุทธ บุญมี. การปฏิวัติสัญศาสตร์ของโซซูร์ เส้นทางสู่โพสต์โมเดอร์นิสม์. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : วิภาษา, 2551. ISBN 978-974-518-433-6
• ธีรยุทธ บุญมี. มิเชล ฟูโกต์ (Michel Foucault). พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : วิภาษา, 2551. ISBN 978-974-16-3795-9
• ธีรยุทธ บุญมี. โลก Modern & Post modern. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : สายธาร, 2552. ISBN 978-974-7056-08-1

หนังสือที่เกี่ยวกับธีรยุทธ

• เริงศักดิ์ ปานเจริญ. ธีรยุทธ บุญมี กับ ณรงค์ กิตติขจร กุหลาบพันธุ์เดียวแต่ต่างสี. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์จักรานุกูลการพิมพ์, 2517.

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2552 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)
• พ.ศ. 2548 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)

อ้างอิง

• ข้อมูลบางชีวประวัติ
• ประสาร มฤคพิทักษ์, เรื่องดีๆ ของคนดีๆ

แหล่งข้อมูลอื่น

• "เด็กไทยมีความสามารถมากกว่าระบบ" ธีรยุทธ บุญมี
• คนเดือนตุลา 2516
• นักเขียนรางวัลศรีบูรพา ธีรยุทธ บุญมี - เสกสรรค์ ประเสริฐกุล
• คำวิจารณ์แนวความคิดของธีรยุทธ บุญมี โดยศิโรตม์ คล้ามไพบูลย์ เก็บถาวร 2007-01-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• คำวิจารณ์จากวารสารฟ้าเดียวกัน ฉบับรัฐประหาร ๑๙ กันยายน