ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21
ถนนสระบุรี–หล่มสัก, ถนนคชเสนีย์, ถนนสามัคคีชัย, ถนนหล่มสัก–เลย
ข้อมูลของเส้นทาง
ความยาว412.874 กิโลเมตร (256.548 ไมล์)
มีขึ้นเมื่อพ.ศ. 2511 (ปรับปรุง)–ปัจจุบัน
ทางแยกที่สำคัญ
ปลายทางทิศใต้ ถ.พหลโยธิน ใน อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.สระบุรี
 
ปลายทางทิศเหนือ ถนนสีคิ้ว-เชียงคาน ใน อ.เมือง จ.เลย
ตำแหน่งที่ตั้ง
ประเทศไทย
ระบบทางหลวง

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 สายสามแยกพุแค–เลย เป็นทางหลวงแผ่นดินสายประธานแนวเหนือ-ใต้ ที่เชื่อมต่อระหว่างจังหวัดในภาคกลางของประเทศไทยสู่จังหวัดเพชรบูรณ์ และจังหวัดเลย สายทางเริ่มต้นที่ทางแยกพุแค อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี และสิ้นสุดที่อำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย มีระยะทางตลอดทั้งสายรวม 412.874 กิโลเมตร[1]

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 อยู่ในความรับผิดชอบของสำนักงานทางหลวงที่ 6 (เพชรบูรณ์) ระยะทางประมาณ 325 กิโลเมตร[2] และอยู่ในความรับผิดชอบของสำนักงานทางหลวงที่ 11 (ลพบุรี) ระยะทางประมาณ 87 กิโลเมตร[3] มีทางเลี่ยงเมือง 2 จุด ได้แก่ ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์ (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234) และทางเลี่ยงเมืองหล่มสัก (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21)

รายละเอียดของเส้นทาง[แก้]

ความยาว
  ไมล์ กิโลเมตร
จังหวัดสระบุรี 7.07 11.38
จังหวัดลพบุรี 47.03 75.68
จังหวัดเพชรบูรณ์ 132.92 213.92
จังหวัดเลย 69.53 111.89
รวม 256.55 412.87

จังหวัดสระบุรีและจังหวัดลพบุรี[แก้]

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ฝั่งขึ้นเหนือ บริเวณช่องเขาขาด จังหวัดสระบุรี

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 เป็นถนนที่แยกจากถนนพหลโยธินบริเวณสามแยกพุแค ที่หลักกิโลเมตรที่ 123 อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี เป็นทางคู่ขนาด 4 ช่องจราจร เส้นทางมุ่งหน้าไปทางทิศเหนือ ผ่านท้องที่อำเภอเฉลิมพระเกียรติ ผ่านช่องเขาขาดบริเวณกิโลเมตรที่ 8 เข้าเขตอำเภอพระพุทธบาทเป็นอำเภอสุดท้ายของจังหวัดสระบุรี ระยะทางในจังหวัดสระบุรี 11.38 กิโลเมตร จากนั้นเส้นทางเข้าสู่จังหวัดลพบุรี ผ่านท้องที่อำเภอพัฒนานิคม และผ่านเทศบาลตำบลลำนารายณ์ ในอำเภอชัยบาดาล ชื่อถนนในตั้งแต่ตัวเมืองชัยบาดาลจะมีชื่อว่า ถนนคชเสนีย์ หลังจากนั้นข้ามสะพานห้วยมะกรูดเข้าเขตจังหวัดเพชรบูรณ์ โดยมีระยะทางของเส้นทางในจังหวัดลพบุรี 75.68 กิโลเมตร[3]

จังหวัดเพชรบูรณ์[แก้]

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ช่วงเข้าเขตจังหวัดเพชรบูรณ์

เมื่อเข้าสู่จังหวัดเพชรบูรณ์ ถนนจะผ่านอำเภอศรีเทพเป็นอำเภอแรก จากนั้นข้ามสะพานห้วยลำตะค้อเข้าเขตอำเภอวิเชียรบุรี ข้ามสะพานคลองจังหันเข้าเขตอำเภอบึงสามพัน แล้วตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 225 ที่แยกราหุล ในอำเภอบึงสามพัน จากนั้นมุ่งหน้าไปยังอำเภอหนองไผ่ แล้วเข้าอำเภอเมืองเพชรบูรณ์ ตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 113 ที่บ้านสามแยกวังชมภู ซึ่งเป็นจุดสิ้นสุดของถนนคชเสนีย์ และเป็นจุดเริ่มต้นของ ถนนสามัคคีชัย[4] จากนั้นมุ่งหน้าไปทางทิศเหนือ มีแยกทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234 หรือถนนเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์ ซึ่งแยกออกไปทางทิศตะวันตก ก่อนที่เส้นทางจะมุ่งเข้าสู่ตัวเมืองเพชรบูรณ์ ตัดกับถนนหลายสายในตัวเมืองเพชรบูรณ์ แล้วออกจากตัวเมืองบรรจบกับทางเลี่ยงเมือง เข้าเขตอำเภอหล่มสัก เมื่อถึงสามแยกบริเวณกิโลเมตรที่ 258 ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 จะแยกออกไปทางซ้ายซึ่งเป็นทางเลี่ยงเมือง ซึ่งถ้าขับตรงไปจะเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 เพื่อเข้าตัวเมืองหล่มสัก เมื่อเข้าสู่ถนนเลี่ยงเมืองหล่มสัก จะตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 12 จากนั้นกลับมาบรรจบกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 มุ่งหน้าไปทางทิศเหนือ ผ่านอำเภอหล่มเก่าเป็นอำเภอสุดท้ายในจังหวัดเพชรบูรณ์ มีระยะทางรวมในจังหวัด 213.92 กิโลเมตร[2]

จังหวัดเลย[แก้]

ช่วงถนนหล่มสัก-เลย ตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2013 (ถนนบ้านแยง-โคกงาม) ที่สามแยกโคกงาม ในอำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย ทางซ้ายไป อำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 เมื่อเข้าเขตจังหวัดเลย จะเป็นเส้นทางภูเขาส่วนใหญ่เป็นทางเดี่ยว 2 ช่องจราจร และเป็นทางคู่ 4 ช่องจราจรเฉพาะในทางแยกเท่านั้น โดยจะผ่านอำเภอด่านซ้ายเป็นอำเภอแรก โดยเมื่อถึงสามแยกโคกงาม จะมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2013 ไปทางซ้าย และมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ไปทางขวา เพื่อเข้าสู่อำเภอภูเรือ และไปสิ้นสุดที่ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 201 บริเวณทางแยกหน้าแขวงการทางเลยที่ 1 ในอำเภอเมืองเลย จังหวัดเลย มีระยะทางรวมในจังหวัดเลย 111.89 กิโลเมตร[2]

ประวัติ[แก้]

ช่วงตั้งแต่จากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2129 (ทางเข้าลำนารายณ์) ในอำเภอชัยบาดาล จังหวัดลพบุรี ขึ้นไปถึงอำเภอเมืองเพชรบูรณ์ มีชื่อเรียกว่า ถนนคชเสนีย์ ซึ่งสมัยก่อนมีชื่อเรียกว่า ทางหลวงแผ่นดินสายชัยบาดาล-เพชรบูรณ์-หล่มสัก[5] ได้รับการตั้งชื่อเป็น ถนนคชเสนี เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2493[5] เพื่อเป็นเกียรติแก่นายปฐม คชเสนี อดีตอธิบดีกรมทางหลวง แต่ต่อมามีการสะกดชื่อถนนผิดเพี้ยนเป็น ถนนคชเสนีย์ ส่วนถนนช่วงเพชรบูรณ์–หล่มสักมีชื่อเรียกอีกว่า ถนนสามัคคีชัย

ในอดีต สภาพถนนจากเมืองเพชรบูรณ์ลงไปทางทิศใต้ผ่านเมืองวิเชียรบุรีไปยังจังหวัดลพบุรีและจังหวัดสระบุรีนั้น ค่อนข้างเป็นถนนทุรกันดาร หากจะเดินทางจากวิเชียรบุรีไปยังเพชรบูรณ์ จะต้องเดินทางไปที่ลพบุรีแล้วขึ้นรถไฟไปยังตะพานหิน จากนั้นจึงเดินทางโดยรถยนต์ข้ามเขามายังเมืองเพชรบูรณ์ได้ และในเวลาต่อมาได้มีการปรับปรุงทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ให้สามารถสัญจรไปมาได้อย่างสะดวก ซึ่งแล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2511[6] ส่วนช่องจราจรของถนนเส้นนี้เดิมมีเพียง 2 ช่องจราจรเท่านั้น โดยเริ่มมีโครงการขยายช่องจราจรตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 เป็นต้นมา จนถึงปัจจุบันเป็นถนนขนาด 2-8 ช่องจราจร

แต่เดิมกรมทางหลวงได้กำหนดหมายเลขทางหลวงสำหรับถนนมิตรภาพไว้เป็นหมายเลข 21 ซึ่งต่อมาได้เปลี่ยนเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2 ในภายหลัง และหมายเลข 21 ได้นำมาใช้กำหนดในทางหลวงช่วงสามแยกพุแคจนถึงหล่มสัก[7] ต่อมาในปัจจุบันกรมทางหลวงได้ยกเลิกรหัสหมายเลขของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 203 หรือถนนหล่มสัก−เลย แล้วยุบรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21

รายชื่อทางแยก[แก้]

รายชื่อทางแยกบน ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ทิศทาง: สามแยกพุแค – เลย
จังหวัด อำเภอ กม.ที่ ชื่อจุดตัด ซ้าย ขวา
สามแยกพุแค – หล่มสัก
สระบุรี เฉลิมพระเกียรติ 0+000 แยกพุแค ถนนพหลโยธินไป อ.พระพุทธบาท, ลพบุรี ถนนพหลโยธิน ไปสระบุรี, กรุงเทพฯ
4+900 ทล.3385 ไป บ.หน้าพระลาน ทล.3385 ไป บ.หนองจาน
ลพบุรี พัฒนานิคม 13+170 แยกช่องสาริกา ทล.3334 ไป อ.พระพุทธบาท ทล.3334 ไป บ.เขาสูง
21+074 แยกซอย 12 ทล.3017 ไป อ.เมืองลพบุรี ทล.3017 ไป อ.พัฒนานิคม, อ.วังม่วง, เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์
25+053 แยกมะนาวหวาน ทล.3333 ไป บ.โคกตูม ทล.3333 ไป บ.มะนาวหวาน, เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์
ชัยบาดาล 51+465 แยกม่วงค่อม ถนนสุรนารายณ์ ไป อ.โคกสำโรง,ลพบุรี ถนนสุรนารายณ์ ไป อ.ท่าหลวง, นครราชสีมา
73+300 แยกชัยบาดาล ไม่มี ทล.2129 เข้าลำนารายณ์
74+849 แยกนิคมลำนารายณ์ (บ้านใหม่สามัคคี) ทล.2321 ไป อ.สระโบสถ์ ไม่มี
82+957 แยกศิลาทิพย์ ทล.2340 ไป อ.สระโบสถ์ ไม่มี
เพชรบูรณ์ ศรีเทพ 91+763 แยกมอดินแดง ไม่มี ทล.2244 ไป บ.นาตะกรุด, บ.ศรีเทพน้อย, อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ
102+110 แยกศรีเทพ ทล.2219 ไป อ.โคกเจริญ ทล.2219 ไป อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ
วิเชียรบุรี 125+403 แยกวิเชียรบุรี ไม่มี ทล.2012 เข้าเมืองวิเชียรบุรี
บึงสามพัน 140+870 แยกซับสมอทอด ทล.3004 ไป บ.วังพิกุล, อ.ไพศาลี, นครสวรรค์ ถนนกรมโยธาธิการ พช.2044 ไป บึงสามพัน
146.428 แยกราหุล ทล.225 ไป นครสวรรค์ ทล.225 ไป ชัยภูมิ
หนองไผ่ 165+530 แยกหนองไผ่ ซอยเข้าที่ว่าการอำเภอหนองไผ่ เชื่อมต่อ ทล.2401 ไป บ.ซับพุทรา, อ.ชนแดน ซอยตลาดแสงอาทิตย์ใต้ เข้าเขตชุมชนเทศบาลตำบลหนองไผ่
176+845 แยกนาเฉลียง ทล.2398 ไป บ.ซับพุทรา, อ.ชนแดน ถนนนาเฉลียงพัฒนา 1 ไป บ.หัวโตก
เมืองเพชรบูรณ์ 188+066 แยกเนินสง่า ไม่มี ทล.2320 ไป บ.น้ำร้อน
198+650 ไม่มี ทล.2007 ไป บ.นายม
201+450 แยกวังชมภู (1) (กำนันจุล 1) ทล.2465 เชื่อมต่อ ทล.113 ไป พิจิตร ไม่มี
201+896 แยกวังชมภู (2) (กำนันจุล 2) ทล.2465 เชื่อมต่อ ทล.113 ไป อ.ตะพานหิน, พิจิตร ไม่มี
215+125 แยกบ้านโตก ทล.234 (ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์) ไป อ.หล่มสัก, อ.เขาค้อ, พิษณุโลก ไม่มี
218+640 แยกหน้าค่ายฯ พล.ม.1 ทางเข้าค่ายพ่อขุนผาเมือง ถนนศรีเพชรบูรณ์ ไปโรงเรียนเซนต์โยเซฟศรีเพชรบูรณ์
220+170 ทางเข้าค่ายพ่อขุนผาเมือง ถนนหน้าค่าย
221+655 แยกเพชรรัตน์ พช.6046 ถนนเพชรบุระ ไป สวนสาธารณะหนองนารี, อ่างเก็บน้ำห้วยป่าแดง พช.6046 ถนนเพชรบุระ ไป สถานีขนส่งจังหวัดเพชรบูรณ์, น้ำตกตาดหมอก
222+650 แยกไร่ยาสูบ ถนนบุรกรรมโกวิท ไปอ่างเก็บน้ำห้วยป่าแดง ถนนเพชรเจริญ เข้าเมืองเพชรบูรณ์
223+400 แยกบูรพา ไม่มี ถนนนิกรบำรุง เข้าเมืองเพชรบูรณ์
225+810 แยกพระองค์ใหญ่ ทางเข้าสำนักงานขนส่งจังหวัดเพชรบูรณ์ ทางเข้าพุทธอุทยานเพชรบุระ
231+525 แยกสำนักหมัน ทล.234 (ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์) ไป อ.หนองไผ่, สระบุรี, กรุงเทพฯ ไม่มี
236+212 แยกนางั่ว ทล.2196 ไป อ.เขาค้อ ไม่มี
240+050 แยกกลาโหม ถนนกลาโหม ไป บ.โพธิ์งาม ไม่มี
หล่มสัก 246+528 แยกหัวนา ทล.2278 ไป น้ำตกธารทิพย์ ไม่มี
249+474 แยกบุ่งน้ำเต้า ทล.2302 ไป อ.เขาค้อ ทล.2215 ไปท่าอากาศยานเพชรบูรณ์, บ.กลาง
257+485 แยกดงขวาง ทล.2474 ไป บ.ห้วยลาน ไม่มี
258+637 แยกโคกหนองม่วง ทล.21 (ทางเลี่ยงเมืองหล่มสัก) ไป พิษณุโลก, เลย ไม่มี
ตรงไป: ทล.2466 เข้าเมืองหล่มสัก
ทางเลี่ยงเมืองหล่มสัก
เพชรบูรณ์ หล่มสัก 262+976 แยกอาเซียน ถนนมิตรภาพ ไป พิษณุโลก ถนนมิตรภาพ เข้าเมืองหล่มสัก, ไป ขอนแก่น
265+971 แยกน้ำก้อฝาย ทล.2008 ไป บ.น้ำก้อ ทล.2008 เข้าเมืองหล่มสัก
273+775 แยกสักหลง ทล.21 ไป อ.หล่มเก่า, เลย ทล.2466 เข้าเมืองหล่มสัก
หล่มสัก – เลย
เพชรบูรณ์ หล่มเก่า 277+390 ไม่มี พช.2034 ทางหลวงชนบท พช.2034 ไป บ.วังมล
279+729 แยกหล่มเก่า ทล.2005 เข้า อ.หล่มเก่า ไม่มี
281+370 แยกบ้านกุด ถนนพิทักษ์บำรุง เข้า อ.หล่มเก่า ไม่มี
289+915 แยกแก่งเสี้ยว พช.2013 ทางหลวงชนบท พช.2013 ไป บ.วังบาล, ภูทับเบิก ทางหลวงท้องถิ่น ไป วัดพระธาตุภูผาชัย, บ.ภูผักไซ่
292+565 แยกกกกะทอน ไม่มี ทล.2216 ไป อ.น้ำหนาว
เลย ด่านซ้าย 321+987 แยกโป่งชี ทล.2014 ไป อ.ด่านซ้าย ไม่มี
345+903 แยกโคกงาม ทล.2013 ไป อ.ด่านซ้าย ทล.21 ไป อ.ภูเรือ, เลย
ภูเรือ 359+953 แยกแก่งไฮ ทล.2294 ไป บ.ห้วยติ้ว ไม่มี
375+949 แยกสานตม ทล.2399 ไป อ.ท่าลี่ ไม่มี
เมืองเลย 412+874 แยกแขวงการทาง ไม่มี ทล.201 ไปขอนแก่น, อุดรธานี
ตรงไป: ทล.201 ไป อ.เชียงคาน
      สะพาน              กำลังก่อสร้างหรือโครงการในอนาคต

ทางหลวงที่เกี่ยวข้อง[แก้]

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2465[แก้]

ทางเข้าวังชมภู
ที่ตั้งอ.เมืองเพชรบูรณ์ จ.เพชรบูรณ์
ความยาว0.878 กิโลเมตร (0.546 ไมล์)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2465 สายทางเข้าวังชมภู เป็นถนนขนาด 4 ช่องจราจร เริ่มจากทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 บริเวณแยกกำนันจุล 2 ตัดกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 113 บริเวณวงเวียนแยกวังชมภู บรรจบกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 อีกครั้ง บริเวณแยกกำนันจุล 1 เดิมเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ต่อมาเมื่อมีการสร้างทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 เลี่ยงเมืองวังชมภูไปทางทิศตะวันออก ทำให้กรมทางหลวงจึงได้กำหนดให้ทางเข้าเมืองวังชมภูเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2465

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234[แก้]

ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์
ที่ตั้งอ.เมืองเพชรบูรณ์ เพชรบูรณ์
ความยาว18.367 กิโลเมตร (11.413 ไมล์)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234 หรือ ทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์ เป็นเส้นทางที่ใช้เลี่ยงการจราจรที่หนาแน่นในตัวเมืองเพชรบูรณ์ เป็นทางเลี่ยงเมืองของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ด้านตะวันตก เดิมทางเลี่ยงเมืองเพชรบูรณ์ใช้หมายเลขเดียวกันกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 ต่อมากรมทางหลวงได้ปรับเปลี่ยนรหัสหมายเลขใหม่เป็น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 234 มีระยะทางตลอดทั้งสาย 18.367 กิโลเมตร มีจุดเริ่มต้นทางทิศใต้บนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 บริเวณกิโลเมตรที่ 215 ในตำบลบ้านโตก อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ แยกไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ แล้วเลี้ยวไปทางทิศเหนือขนานกับทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 แล้วสิ้นสุดบนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 บริเวณกิโลเมตรที่ 231 ในตำบลนางั่ว อำเภอเมืองเพชรบูรณ์

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466[แก้]

ทางเข้าเมืองหล่มสัก
ที่ตั้งอ.หล่มสัก จ.เพชรบูรณ์
ความยาว13.594 กิโลเมตร (8.447 ไมล์)

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 สายโคกหนองม่วง–สักหลง หรือ ทางเข้าเมืองหล่มสัก เดิมเป็นทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21 และ 203 ต่อมากรมทางหลวงได้ปรับเปลี่ยนรหัสหมายเลขใหม่ โดยกำหนดทางเข้าเมืองหล่มสักเป็น ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 2466 ส่วนทางเลี่ยงเมืองหล่มสักตลอดทั้งสาย กรมทางหลวงได้กำหนดเป็นส่วนหนึ่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 21

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ "ระบบสารสนเทศโครงข่ายทางหลวง". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-06-16. สืบค้นเมื่อ 2014-12-06.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 http://bmm.doh.go.th/website/index.php/statistics-for-maintenance/map-distance-control/44-highways-agency-6 เก็บถาวร 2018-07-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน แผนที่ระยะทางควบคุม สำนักงานทางหลวงที่ 6 เพชรบูรณ์
  3. ↑ 3.0 3.1 http://bmm.doh.go.th/website/index.php/statistics-for-maintenance/map-distance-control/49-highways-agency-11 เก็บถาวร 2018-07-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน แผนที่ระยะทางควบคุม สำนักงานทางหลวงที่ 11 ลพบุรี
  4. ↑ "(๘๑) สามัคคีชัย ถนนที่คนเพชรบูรณ์ (ไม่)ลืม". กระทรวงวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 2024-01-02.
  5. ↑ 5.0 5.1 ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ตั้งชื่อทางหลวงแผ่นดินและสะพานขนาดใหญ่ - ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 67 ตอน 67 ง, 12 ธันวาคม พ.ศ. 2493
  6. ↑ เพชรบูรณ์ .. ทำไมต้องรถไฟทางขวาง ??
  7. ↑ เรื่องราวในอดีตของถนนมิตรภาพ : กรุงเทพฯ - หนองคาย ใน 8 ชั่วโมง

แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข_21&oldid=11367509#ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข_234"