ถั่วแปบ (พืช)

ถั่วแปบ
ลักษณะทั่วไป
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอตา
อาณาจักร:	พืช
เคลด:	พืชมีท่อลำเลียง
เคลด:	พืชดอก
เคลด:	พืชใบเลี้ยงคู่แท้
เคลด:	โรสิด
อันดับ:	ถั่ว
วงศ์:	ถั่ว
วงศ์ย่อย:	วงศ์ย่อยถั่ว
สกุล:	Lablab (L.) Sweet
สปีชีส์:	Lablab purpureus
ชื่อทวินาม
Lablab purpureus (L.) Sweet
ชื่อพ้อง
Dolichos lablab L. Dolichos purpureus L. Lablab niger Medikus Lablab lablab (L.) Lyons Lablab vulgaris (L.) Savi Vigna aristata Piper

ถั่วแปบ เป็นชื่อไม้เถาชนิด Dolichos lablab L. ในวงศ์ Leguminosae ดอกสีม่วงฝักแบน ๆ ภาษากะเหรี่ยงเรียก เบ่าะบาสะ ถั่วแปบเป็นพืชตระกูลถั่วที่มีแหล่งกระจายพันธุ์มาจากประเทศอินเดีย แล้วจึงกระจายพันธุ์ไปทางภูมิประเทศแบบเขตร้อนหรือร้อนชื้น ถั่วแปบมีโครโมโซมเป็นดิพลอยด์ (2n=22) จำนวน 11 คู่ ที่มีอายุข้ามปี โดยทั่วไปมี 2 ชนิด คือถั่วแปบเขียว (สีฝักจะมีสีเขียวเข้ม) และถั่วแปบขาว (ลักษณะฝักจะมีสีเขียวซีดขาว)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้นถั่วแปบมีลำต้นเป็นไม้เลื้อยลำต้นบิด มีขนเล็กน้อย สูงประมาณ 1.5 เมตร - 3 เมตร บางพันธ์อาจสูงได้ถึงประมาณ 9 เมตร ลักษณะของใบ เป็นใบประกอบ 3 ใบ คล้ายรูปไข่ปลายเรียวแหลม ดอกมี 2 ชนิดคือ ชนิดดอกสีขาว และชนิดดอกสีม่วง เมล็ดอ่อนจะมีสีเขียว เมื่อแก่จะมีสีน้ำตาลเข้ม หรือเป็นสีดำเมื่อแก่จัด

การใช้ประโยชน์

ฝักอ่อน เมล็ด ใช้ประกอบอาหาร เช่นแกงส้ม ผักลวกจิ้มกับน้ำพริก ใช้เป็นสมุนไพรบำรุงร่างกาย แก้อ่อนเพลีย บำรุงธาตุ แก้ไข้ แก้อาการแพ้ ปลูกเป็นพืชอาหารสัตว์ ปลูกเป็นพืชสำหรับทำปุ๋ย หรือเป็นพืชเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ

สารอาหาร

ถั่วแปบเป็นพืชตระกูลถั่วที่ให้สารอาหารทางโปรตีนสูง คาร์โบไฮเดรต (กลูโคส กาแลกโทส และกลูตามิเนส) ไขมันชนิดฟอสฟาไทด์ แร่ธาตุ ได้แก่ แคลเซียม เหล็ก ฟอสฟอรัส สังกะสี รวมไปถึงวิตามินเอ วิตามินบี วิตามินซี กรดแพนโรทีนิค

ถั่วแปบยังพบว่ามีสาร ไฟโตฮีแมคกลูตินิน (Phytohemagglutinine) ที่ช่วยในการเร่งการผลิตเม็ดเลือดขาวของร่างกาย ลำต้นของถั่วแปบยังพบว่ามีสารแคโรทีน หรือบีตา-แคโรทีน และสาร ลูเทียน (Lutein) ในส่วนของรากถั่วแปบมีเอนไซม์ชนิดหนึ่ง และกรดอะมิโนแยกอิสระอีกหลายชนิด จึงเหมาะแก่การปลูกถั่วแปบเพื่อบำรุงรักษาดิน

ภาพ

• 
  ต้นถั่วแปบ
• 
  ใบถั่วแปบ
• 
  ฝักถั่วแปบ
• 
  ดอก
• 
  เมล็ด

อ่านเพิ่ม

• Devaraj, V. Rangaiah (2016). "Hyacinth bean: A gem among legumes. State of the art in Lablab purpureus research" (PDF). Legume Perspectives. 13 (2016–07): 1–42.
• Fakhoury, A. M.; Woloshuk, C. P. (2001). "Inhibition of Growth of Aspergillus flavusand Fungal α-Amylases by a Lectin-Like Protein from Lablab purpureus". Molecular Plant-Microbe Interactions. 14 (8): 955–61. doi:10.1094/MPMI.2001.14.8.955. PMID 11497467.
• Hendricksen, R.; Minson, D. J. (2009). "The feed intake and grazing behaviour of cattle grazing a crop of Lablab purpureus cv. Rongai". The Journal of Agricultural Science. 95 (3): 547–54. doi:10.1017/S0021859600087955. S2CID 84231105.
• Hendricksen, RE; Poppi, DP; Minson, DJ (1981). "The voluntary intake, digestibility and retention time by cattle and sheep of stem and leaf fractions of a tropical legume (Lablab purpureus)". Australian Journal of Agricultural Research. 32 (2): 389–98. doi:10.1071/AR9810389.
• Humphry, E; Konduri, V; Lambrides, J; Magner, T; McIntyre, L; Aitken, B; Liu, J (2002). "Development of a mungbean (Vigna radiata) RFLP linkage map and its comparison with lablab (Lablab purpureus) reveals a high level of colinearity between the two genomes". Theoretical and Applied Genetics. 105 (1): 160–6. doi:10.1007/s00122-002-0909-1. PMID 12582573. S2CID 19420328.
• Liu, C. J. (1996). "Genetic diversity and relationships among Lablab purpureus genotypes evaluated using RAPD as markers". Euphytica. 90 (1): 115–9. doi:10.1007/BF00025167. S2CID 31881073.
• Maass, Brigitte L. (2006). "Changes in seed morphology, dormancy and germination from wild to cultivated germplasm of the hyacinth bean (Lablab purpureus (L.) Sweet)". Genetic Resources and Crop Evolution. 53 (6): 1127–35. doi:10.1007/s10722-005-2782-7. S2CID 27644011.
• Maass, Brigitte L.; Jamnadass, Ramni H.; Hanson, Jean; Pengelly, Bruce C. (2005). "Determining sources of diversity in cultivated and wild Lablab purpureus related to provenance of germplasm using amplified fragment length polymorphism (AFLP)". Genetic Resources and Crop Evolution. 52 (5): 683–95. doi:10.1007/s10722-003-6019-3. S2CID 44040763.
• Maass, Brigitte L.; Robotham, Oliver; Chapman, Marc A. (2017). "Evidence for two domestication events of hyacinth bean (Lablab purpureus (L.) Sweet): a comparative analysis of population genetic data" (PDF). Genetic Resources and Crop Evolution. 64 (6): 1221–30. doi:10.1007/s10722-016-0431-y. S2CID 10921988.
• Maass, Brigitte L.; Usongo, Macalister F. (2007). "Changes in seed characteristics during the domestication of the lablab bean (Lablab purpureus (L.) Sweet: Papilionoideae)". Australian Journal of Agricultural Research. 58 (1): 9–19. doi:10.1071/ar05059.
• Pengelly, Bruce C.; Maass, Brigitte L. (2001). "Lablab purpureus (L.) Sweet – diversity, potential use and determination of a core collection of this multi-purpose tropical legume". Genetic Resources and Crop Evolution. 48 (3): 261–72. doi:10.1023/A:1011286111384. S2CID 11125153.
• Trinick, M. J. (1980). "Relationships Amongst the Fast-growing Rhizobia of Lablab purpureus, Leucaena leucocephala, Mimosa spp., Acacia farnesiana and Sesbania grandiflora and their Affinities with Other Rhizobial Groups". Journal of Applied Bacteriology. 49 (1): 39–53. doi:10.1111/j.1365-2672.1980.tb01042.x.
• Vanlauwe, B.; Nwoke, O.C.; Diels, J.; Sanginga, N.; Carsky, R.J.; Deckers, J.; Merckx, R. (2000). "Utilization of rock phosphate by crops on a representative toposequence in the Northern Guinea savanna zone of Nigeria: Response by Mucuna pruriens, Lablab purpureus and maize". Soil Biology and Biochemistry. 32 (14): 2063–77. doi:10.1016/S0038-0717(00)00149-8.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Dolichos bean, Lablab purpureus (L.) Sweet เก็บถาวร 2013-02-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน by the University of Agricultural Sciences, Bangalore, India
• Avadhani, Ramesh (Spring 2006). "The Bangalore Beans". Mood Indico. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-07-24. สืบค้นเมื่อ 2007-01-08.
• JSTOR Global Plants: Lablab purpureus