คลองสาทร

คลองสาทร (ธารน้ำขนาดเล็กกลางภาพ) ขนาบด้วยถนนสาทรเหนือและใต้

คลองสาทร (อักษรโรมัน: Khlong Sathon; อังกฤษ: Sathon Canal) เป็นคลองสายหนึ่งในกรุงเทพมหานคร อยู่ในเขตพื้นที่เขตสาทร ใจกลางกรุงเทพมหานคร มีประวัติเกิดขึ้นมาพร้อม ๆ กับถนนสาทร ในปี พ.ศ. 2438 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อกิจการค้าข้าวของประเทศไทยเจริญรุ่งเรืองมาก มีพ่อค้าชาวจีนและชาวตะวันตกเข้ามาค้าขายมากขึ้น แต่การคมนาคมการขนส่งมีความยากลำบาก ทางรัฐบาลต้องการพัฒนาที่ดินและขุดคลองเป็นจำนวนมาก จึงเชิญชวนเอกชนทำการขุดคลอง โดยจะยกสิทธิ์ในที่ดินสองฟากคลองเป็นการตอบแทน ต่อมาเจ้าสัวยม หรือเจ๊สัวยม คหบดีชาวจีน ได้ร่วมกันจัดตั้ง บริษัทขุดคลองแลคูนาสยาม จ้างกรรมกรจีนทำการขุดคลองขนาดใหญ่จากแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันออก ไปบรรจบกับคลองถนนตรง (คลองวัดหัวลำโพง) ซึ่งคลองที่ขุดขึ้นใหม่นั้น นิยมเรียกกันตามชื่อผู้ที่ขุดว่า "คลองเจ้าสัวยม" ขณะที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเรียก "คลองนายยม" และได้นำดินที่ขุดคลองทำถนน ทั้ง 2 ฝั่งคลองด้วย จึงกลายเป็นถนนสาทรในที่สุด ภายหลังเจ้าสัวยมได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น หลวงสาทรราชายุตก์ ผู้คนจึงนิยมเรียกคลองขุดใหม่นี้ว่า "คลองสาทรราชายุตก์" รวมถึง "ถนนสาทรราชายุตก์" แต่ต่อมาได้เรียกเหลือเพียงสั้น ๆ ว่า "สาทร"

โดยคำว่าสาทร ในระยะแรกทั้งชื่อเขต รวมถึงคลองและถนน สะกดด้วย ธ ต่อมาในปี พ.ศ. 2542 จากการสืบค้นประวัติความเป็นมาของกรุงเทพมหานคร พบว่าสะกดผิด เนื่องจาก "สาธร" นั้นไม่มีความหมาย แต่หากสะกดด้วย ท จะมีความหมายถึง "เอื้อเฟื้อ เอาใจใส่" กอปรกับชื่อที่ถูกต้องของหลวงสาทรราชายุตก์สะกดด้วย ท จึงได้เสนอต่อกระทรวงมหาดไทย และได้มีประกาศในราชกิจจานุเบกษา เปลี่ยนมาดังเช่นปัจจุบัน

คลองสาทรเดิมเป็นคลองที่มีขนาดใหญ่ จนเมื่อช่วง พ.ศ. 2522–2525 ได้มีการก่อสร้างสะพานสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เพื่อเชื่อมต่อการจราจรจากถนนสาทรไปยังฝั่งธนบุรี จึงทำให้ต้องขยายถนนเพื่อรองรับจำนวนรถที่มาจากฝั่งธนบุรี และรองรับจำนวนรถที่จะข้ามไปยังฝั่งธนบุรีเช่นกัน ทำให้ต้องถมคลองสาทรในส่วนริมคลองทิ้งไป ส่งผลให้คลองสาทรแคบลงอย่างที่เห็นในปัจจุบันนี้

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ คลองสาทร
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์

• ลิขิตพรสวรรค์, ธงชัย (2016-10-10). "ภาพเก่าเล่าตำนาน ทำนาที่สาทร". ศิลปวัฒนธรรม.